Nụ
Cười Người Tử Tội
-
Nguyễn Thiếu Nhẫn
Đó là
một buổi chiều ảm đạm vào khoảng tháng
06/1977 ở trại giam Suối Máu thuộc thành phố Biên
Hoà. Vậy
mà đă mười năm.
Mười năm
xuôi ngược bên trời ...
Xót thân
tơ liễu, xót đời bể dâu.
Mười năm hoa
lá ưu sầu
Vàng tan, ngọc nát
nh́n nhau ngậm ngùi
Mười năm
vật đổi, sao dời
Em
sầu thiếu phụ ngậm ngùi ḷng ta.
Mười năm
cánh vạc bay qua
Mười năm
biết mấy xót xa đoạn trường
Mười năm
lệ xối xả tuôn
Có bao thiếu phụ
thành ḥn vọng phu ?
Mười năm
một mảnh trăng lu
Trăng
soi đâu tỏ nỗi sầu nhân gian.
Mười năm
mắt lệ ngỡ ngàng
Ḷng
đâu muốn khóc lệ tràn quanh mi.
Mười năm ai
hát biệt ly
Để
cho núi cắt, biển chia lối về.
Tôi biết dù 10
năm hay nhiều hơn nữa, tôi cũng chẳng bao
giờ quên được nụ cười của
Nguyễn Ngọc Trụ - người tù dũng cảm
ngay trong ngục tù cộng sản đă nói lên những
sự thực và mỉm cười bước vào cơi
hư vô.
Vào
khoảng tuần lễ cuối tháng 03/1977, Trung đoàn 775
tổ chức đợt học tập chính trị cho toàn
thể trại viên Suối Máu. Giảng viên là tên Trung tá Chính uỷ với khuôn
mặt xương xương, cặp mắt láo liên,
đôi môi xám xịt che kín hàm răng ám khói thuốc lào.
Năm ngày đầu tuần với những lên lớp,
xuống lớp, thảo luận, thu
hoạch làm cho những tù binh mệt mỏi, đầu óc
trống rỗng. Những luận điệu một
chiều cũ rích : « Ta nhất
định thắng, địch nhất định thua. Lao động là vinh quang. Bàn tay
ta làm nên tất cả. Với sức
người sỏi đá cũng thành cơm » lúc bổng,
lúc trầm mà chính người nói cũng không hiểu ḿnh
định nói cái ǵ. Nhưng mà có cần
ǵ, bởi lẽ tên Trung tá Chính uỷ cũng chỉ là
một con ốc trong cái guồng máy Cộng sản sắt
máu.
Ngày
cuối tuần là ngày giải đáp thắc mắc về
bài học vùng kinh tế mới.
Dưới cái nóng
hầm hập phả ra từ mái tôn, các tù binh mệt
mỏi ngồi im như những pho tượng, mặc
t́nh tên chính uỷ múa may ḥ hét, khoa tay khoa
chân. Với điệu bộ lấc cấc, gương
mặt đầy vẻ tự măn, tên chính uỷ nh́n
xuống đám đông qua chiếc kính đeo trễ
gọng trên sóng mũi, rồi cất giọng the thé :
- Thế này nhé : Trong
thời gian gần 20 tháng qua các anh đă được
Đảng và Nhà nước khoan hồng tạo
điều kiện cho các anh học tập, lao động
cải tạo, các anh cũng đă được gia
đ́nh thăm viếng, mỗi ngày các anh được
xem « ti-di », sách báo. Nói tóm lại các anh đă
được tiếp xúc và đă biết được
phần nào về Chủ nghĩa Xă hội tốt
đẹp. Là nguỵ quân, các anh đă
lớn lên và sống trong chế độ Tư bản
xấu xa thối nát của miền Nam. Nay qua các bài
học, các anh đă được sáng mắt, sáng ḷng. Nếu anh nào c̣n có điều ǵ thắc mắc
nêu lên tôi sẽ giải đáp.
Toàn
thể hội trường im phăng phắc. Tên chính uỷ thụp
xuống chiếc bục. Mọi
người nghe rơ tiếng ṣng sọc của chiếc nơ
cầy. Khói thuốc bay lên mù mịt. Tên chính uỷ
đứng lên cho lệnh giải lao.
Một sợi khói thuốc lào c̣n sót bay qua kẽ răng lúc
y nói.
Qua
giờ thứ hai, khi lớp học tập hợp xong,
bỗng từ phía cuối hội trường có tiếng
xầm x́. Tên chính uỷ
đứng trên bục giảng, gương mặt
rạng rỡ như cô gái giang hồ đêm khuya ế khách
bỗng chợp được một khách làng chơi say rượu
thèm t́nh, y ngúc ngúc cái đầu với vẻ tự đắc :
- Anh nào có ǵ thắc
mắc th́ cứ tự do phát biểu. Thế
mới dân chủ bàn bạc. Tôi cho phép
các anh nêu thắc mắc về mọi vấn đề
ngoài bài học.
Y đưa tay
chỉ thẳng vào một người tù đang đưa
tay che mũi :
- Anh ǵ đấy, có
ǵ thắc mắc cứ đưa thẳng tay
lên xin phát biểu, có ǵ mà phải rụt rè thế. Nào,
thắc mắc ǵ th́ cho biết ?
Người tù
vừa được nói tới lúng túng đứng
dậy, gương mặt anh ta nhăn nhó rất là khó coi :
- Thưa cán bộ tôi không có ǵ thắc mắc. Nhưng ...
Tên chính uỷ
khuyến khích :
- Cứ mạnh
dạn phát biểu, chả ai bắt tội anh đâu.
Người tù
đưa tay găi găi đầu, khịt khịt mũi, nói :
- Thưa cán bộ thiệt t́nh là tôi không có
điều ǵ thắc mắc. Nhưng tôi có điều
muốn tŕnh bày nếu cán bộ cho phép.
Tên chính uỷ
cười hể hả :
- Cứ nói đi, có
ǵ mà phải phép tắc.
Người tù
lại găi găi đầu :
- Thưa cán bộ,
tôi nghĩ là cán bộ hiểu lầm tôi đưa tay xin phát biểu ư kiến. Sự thực là
tôi đưa tay che mũi v́ không biết
có anh nào chột bụng hay sao đă đánh rắm thối
quá, chịu không nổi.
Cả
hội trường cười một cái rần. Tên chính uỷ tẽn ṭ
nhưng y cũng không nín được cười. Y
lầm bầm : « Thật chẳng ra làm
sao cả ». Đợi hội trường yên lặng, anh
ta lại hát bài hát cũ :
- Thế nào ? các anh chẳng có ǵ
thắc mắc cả sao ? Sĩ quan cả, có ăn học cả, chắc chắn các anh
phải biết phân biệt tốt xấu giữa hai
chế độ. Đảng ta là
đảng chủ trương dân chủ bàn bạc. Các anh cứ nêu những ư kiến, thắc
mắc. Giải đáp được
tôi sẽ giải đáp. Không giải
đáp được tôi sẽ tŕnh lên trên. Cần thiết tôi sẽ gặp đồng chí Lê
Duẫn xin ư kiến để giải đáp cho các anh.
Với danh dự của một người
cộng sản, tôi xin hứa sẽ không có sự trù
ếm, trả thù.
Mặc
y lải nhải, cả hội trường vẫn im
phăng phắc. Tên chính
uỷ vừa định ngồi thụp xuống bục
gỗ kéo điếu thuốc lào, bỗng từ cuối
hội trường một người đứng
dậy và một giọng nói cất lên :
- Tôi xin có ư kiến.
Mọi
người đều quay lại nh́n người vừa
lên tiếng. Tên chính
uỷ thở phào như người vừa trút xong gánh nặng :
- Thế chứ. Thế nào, mời anh lên đây phát biểu.
Người
tù chậm rải tiến lên bục hội trường
với vẻ mặt tự tin. Anh ta nh́n tên chính uỷ, nh́n khắp hội
trường, rồi quay sang nh́n tên chính uỷ
:
- Tôi xin tự
giới thiệu tôi là Nguyễn Ngọc Trụ, Tiến
sĩ Công Pháp Quốc Tế, cấp bậc : Trung Uư,
chức vụ : giảng viên trường Vơ Bị Quốc
Gia Đà Lạt, một vợ, hai con, thân sinh tôi là một
Trung Tá trong Quân Lực Việt Nam Cộng Hoà hiện
đang bị tù cải tạo tại miền Bắc.
Anh ta
ngừng nói. Cả hội trường im phăng phắc.
Tên chính uỷ nh́n anh ta gật gù :
- Anh có ư kiến ǵ
cứ nêu lên. Với danh dự của một
người cộng sản tôi xin hứa là sẽ không
bắt tội anh đâu, dù là tôi không trả lời
được những ư kiến, thắc mắc của
anh.
Nói xong, y quay về
đám đông :
- Thế mới dân
chủ chứ, phải không nào ?
Cả
hội trường vẫn im phăng phắc trong cái im
lặng đầy bất trắc.
Nguyễn
Ngọc Trụ hắng giọng, lên tiếng. Giọng nói của anh rơ ràng, mạch lạc :
- Như cán bộ đă tŕnh bày, cá nhân tôi đă
sống và lớn lên trong sự cưu mang của chế
độ Tư bản miền Nam. Tôi cũng đồng ư
với cán bộ là xă hội miền Nam đầy dẫy
những xấu xa, bất công, thối nát, những kẻ
lănh đạo bất tài tham quyền cố vị
...
Nguyễn
Ngọc Trụ ngừng nói. Cả hội trường vẫn im
phăng phắc. Tên chính uỷ gật gù với ư
nghĩ trong đầu : « Có thế
chứ ! ».
Giọng nói của
người tù trên bục lại vang lên :
- Cũng như cán
bộ đă tŕnh bày, qua gần 20 tháng, tôi đă tiếp xúc
với Xă hội Chủ nghĩa miền Bắc. Tôi đă
được gia đ́nh thăm nuôi nên biết được
phần nào đời sống thực tế bên ngoài. Tôi cũng đă được đọc sách báo,
được xem vô tuyền truyền h́nh. Thậm
chí, tôi c̣n được sống gần gũi với
những con người của Chủ nghĩa Xă hội
miền Bắc là các cán bộ ...
Cả
hội trường vẫn im phăng phắc. Những người
ngồi kế bên như nghe rơ tiếng nín thở của
người bên cạnh. Tên chính uỷ
bắt đầu đi qua, đi lại. Giọng nói
rơ ràng, mạch lạc của người tù trên bục
giảng vang lên như một mũi dao nhọn xoáy vào
một vết thương đang sưng tấy
:
- Qua tiếp xúc
giữa hai chế độ, tôi thấy chế độ
Xă hội chủ nghĩa miền Bắc cũng không
tốt đẹp ǵ hơn chế độ Tư bản
miền Nam ...
Tên chính
uỷ há hốc mồm. Cả hội trường im phăng phắc,
sững sờ.
Giọng nói
người tù trên bục giảng lại vang lên :
- Tôi không tin
tưởng là đất nước sẽ tiến nhanh,
tiến mạnh, tiến vững chắc lên chủ
nghĩa xă hội với những cái gọi là cách mạng
giáo dục đi dôi với cách mạng khoa học kỹ thuật.
Anh ta nh́n thẳng vào
mặt tên chính uỷ :
- Tôi xin tạm
mượn một h́nh ảnh để thí dụ
: Con ngựa và chiếc xe. Người đánh xe đă tước đoạt mất
tự do của con ngựa. Ông ta đă đóng móng vào chân
ngựa, đă bịt mắt ngựa, tra hàm thiếc vào
miệng ngựa, buộc ngựa vào xe
và dùng roi quất vào mông ngựa để ra lệnh kéo cái
xe. Chúng tôi và những người dân bây giờ cũng
giống như những con ngựa. Đó là ư
kiến của tôi về hai chế độ. Xin hết.
Tên chính
uỷ xanh mặt. Y
thọc mạnh hai bàn tay đang run lên v́
tức giận vào hai túi quần màu cứt ngựa. Y
nghiến răng lẩm bẩm một điều ǵ đó
không phát ra thành tiếng.
Cả
hội trường có tiếng x́ xào, ŕ rầm.
Nguyễn
Ngọc Trụ b́nh tĩnh trở về chỗ ngồi. Một người nào đó nói nhỏ
với anh ta :
- Anh nói làm chi
những điều như vậy.
Nguyễn Ngọc
Trụ mỉm cười trả lời :
- Tôi phải nói
những Sự Thật dù biết là sẽ nguy hiểm
đến tính mạng của ḿnh.
Tên chính
uỷ ra lệnh giải tán lớp học mặc dù c̣n
phải 2 giờ nữa mới hết giờ. Y hấp tấp quảy
cái sắc-cốt lên vai, đi như chạy ra khỏi
hội trường với cái dáng đi hai hàng của y.
* * * * *
Ngay sáng hôm sau,
Nguyễn Ngọc Trụ được hai tên vệ binh có
vơ trang vào gọi anh lên tŕnh diện Bộ Chỉ huy Trung
Đoàn. Và ngay buổi chiều hôm đó anh
bị biệt giam vào conex.
Ba tháng
sau. Vào một buổi
chiều, một vài người tù đang thơ thẩn
ở sân cát cạnh hàng rào kẽm gai bỗng kêu lên :
-
Thằng Trụ ra ḱa.
Tin tức lan nhanh. Mọi cắp mắt
đều đổ xô về chiếc conex. Nguyễn
Ngọc Trụ đôi mắt trũng sâu trên đôi má hóp,
tóc phủ ót, phủ mang tai, râu ria tua
tủa. Hai ống chân ốm tong teo chỉ c̣n da bọc
xương, đứng không nổi phải vịn tay vào thành conex.
Tên chính
uỷ quảy cái sắc-cốt, bên hông lủng lẳng
khẩu K.54, đứng hỏi Nguyễn Ngọc Trụ
những điều ǵ đó rất lâu. Kế bên là hai tên vộ binh cầm súng
trong tư thế nhả đạn.
Có lúc
Trụ ngă xuống rồi lại cố gắng vịn
thành conex đứng lên. Mọi người đều thấy sau mỗi
lần tên chính uỷ hỏi một điều ǵ đó
Trụ lại lắc đầu. Những
câu trả lời chỉ là những cái lắc đầu.
Tên chính
uỷ có vẻ hằn học, quay lại ra lệnh ǵ
đó với hai tên vệ binh và bỏ đi với cái dáng
đi hai hàng của y. Trụ nhích từng bước,
từng bước rồi khuất hẳn vào conex. Một tên vệ binh
đóng sầm cửa conex, khoá lại rồi cũng
bỏ đi.
* * * * *
Sáng hôm
sau kẻng báo động, c̣i tập hợp vang lên. Ban chỉ huy trại ra lệnh tập
hợp tất cả tù nhân ở hội trường. Người chủ tọa không phải là tên Trung
tá Chính uỷ mà là tên Thiếu tá Chính trị viên Tiểu
đoàn. Y nhe răng cười một cách rất vô
duyên rồi đi thẳng vào vấn đề
:
- Các anh biết
đó, hôm nay trại mời các anh lên về chuyện
của anh Nguyễn Ngọc Trụ. Thực hết
biết anh này. Trung tá Chính uỷ đă
nhiều lần thuyết phục, yêu cầu anh ta nhận
những điều phát biểu trong buổi học là sai.
Vậy mà anh ta vẫn khăng khăng không
nhận. Anh ta nhất định
giữ vững ư kiến và không chịu ra trước
mặt anh em nhận là ḿnh sai lầm. Cái
chết là anh ta đă nói những điều đó
trước mặt anh em để tuyên truyền. Phải chi anh ta chỉ tŕnh bày những ư kiến
đó với chúng tôi th́ cũng c̣n được đi.
Tất
cả mọi tù nhân ở hội trường đều
sững sờ trước sự gian trá, lật lọng
của tên Thiếu tá Chính trị viên nhưng không một ai
dám lên tiếng. Và mọi
người đều đau nhói khi nghe tên chính trị viên
tiểu đoàn tuyên bố :
- V́ anh Nguyễn
Ngọc Trụ tiếp tục ngoan cố, chống đối
lại Đảng và Nhà Nước nên Bộ Tự
Lệnh Quân Khu quyết định xử tử h́nh anh
ấy. Lệnh sẽ được thi hành
chiều nay.
* * * * *
Đó là
một buổi chiều tháng Sáu ảm đạm. Nguyễn Ngọc Trụ bị bịt
mắt, miệng bị nhét chanh trái, hai tay
trói ké ra sau, hai tên vệ binh kéo thốc anh ra pháp
trường.
Anh ngă quỵ
xuống khi được tháo băng bịt mắt,
cởi dây trói và lấy quả chanh ra khỏi miệng. Viên
sĩ quan Việt Cộng phụ trách việc hành quyết
hỏi anh có điều ǵ yêu cầu không, anh chỉ nói :
- Tôi đă nói lên
những Sự Thực và không c̣n có điều ǵ yêu
cầu.
Anh quay lại mỉm
cười với các tù nhân bên trong hàng rào kẽm gai :
- Vĩnh biệt anh em !
Và b́nh
tĩnh chờ dợi.
Mười
hai tên vệ binh nhắm mắt bắn xối xả
những tràng đạn AK vào người Nguyễn
Ngọc Trụ - người tù dũng cảm -
người đă dám nói lên Sự Thực ngay trong ngục
tù cộng sản và mỉm cười bước vào cơi
hư vô.
Nguyễn Thiếu
Nhẫn