“Bo đm hôm sau trái s chín đu” …

Sáng 20-7, chúng tôi theo chân bà Lan - mt thương lái - ch st su riêng chy rà rà trên quc l 56 (xă Nhân Nghĩa, huyn Cm M, Đng Nai). Bà Lan t v kín k khi chúng tôi thc mc: “Mua trái non vy sao chín được?”. Nhưng khi biết chúng tôi có nhu cu mua lượng hàng ln, bà ôn tn: “Bn tui mi ngày mua vài tn, hơi đâu đi trái rt... C ct v dùng thuc cho khe”.

chichtraicay.jpg

Thông thường su riêng t lúc ra hoa đến kết trái chín phi mt 100-110 ngày, tuy nhiên bà Lan cho người vào tn vườn ct trái non ch t 70-80 ngày tui.

T “tm” đến chích hóa cht

Gia trưa, va trái cây ca bà Trang ven quc l 56 (xă Nhân Nghĩa) tp np xe ra vào ch hàng. Hàng trăm trái su riêng ln nh xếp thành đng ln dc khuôn viên gian hàng, trên trái c̣n r nước. Ng chúng tôi là mi mi nên bà Trang không ngn ngi nói: “ đây phi dùng thuc mi đ hàng cung cp trái chín”.

Mi ngày va bà Trang cung cp hơn 1 tn su riêng “ch” cho nhng người bán s các tnh min Đông. Công ngh “tm” thuc cho trái chín nhanh và đu khá đơn gin. Ch v phía thùng nha 20 lít, bà Trang gii thích: “Cho 2-3 np ethephon vào thùng, khuy đu ri ln lượt nhúng trái vào thùng và xếp qua bên này. Ch sau mt đêm là trái chín đu hàng lot”.

 

Thy chúng tôi có mt chai hóa cht nhăn hiu HPC-97HXN Trái Chín ca mt xí nghip qun 12, TP.HCM, bà Trang nói lin: “Bên tôi cũng xài thuc này. Nhiu tay c̣n xài thuc cho trái v mng, chích thng vô trái mít, nhúng đu đ...”. Và “hàng” ra th trường th́ không người tiêu dùng nào có th biết được trái đă “tm” thuc do thuc không màu và hương thơm nh.

hoachat.jpg

Ảnh: Các loi hóa cht dùng đ thúc chín trái - nh: …

Bà Dũng, mt ch vườn mít huyn Cm M, nói: “Tui ch biết bán trái cho các tay buôn đánh xe vào tn vườn mua mít, su riêng. Các lái này mua c trái non trái già. Không biết h mn thuc ǵ mà bán chy lm”. Không khó đ t́m ra loi thuc này các tim bán thuc bo v thc vt, phân bón ven quc l 1A, quc l 56 thuc tnh Đng Nai. Ông Tâm, mt ch tim tp hóa ch Nhân Nghĩa, cho biết: “Hàng này rt bán chy, người ăn trái có làm sao đâu. Giá 32.000 đng/500ml”.

T mt đu mi, chúng tôi liên h vi ông Khánh, ch va mít trên quc l 1A thuc xă Hưng Lc, huyn Thng Nht, Đng Nai. Chiu 19-7, ông Khánh va ch mít gi xe khách v Qung Ngăi va nói mít đang vào cui v nên lượng hàng không th “ch” cho các mi mi. Tuy nhiên, chiu 20-7 tr li va ông Khánh th́ bà Mai (v ông Khánh) ng chúng tôi là bn hàng quen nên lin ly ra lnh knh chai l đng hóa cht, mt ng chích bng nha, mt tuôcnơvit được mài nhn.

Đă s dng “công ngh” được hơn mt năm nay, bà Mai hướng dn: “Sau khi dùng dùi nhn đâm vào cung trái, ch cn bơm 2-5cc (1cc = 1ml) tùy trái ln hay nh, mun chín nhanh th́ bơm nhiu hơn. Sau hai ngày bo đm trái chín đu, không sượng. Trường hp trái đă chín mt phn th́ bơm thuc vào phn c̣n li coi như trái chín đu”.-Bà Mai cho hay lượng hàng mi ngày có th lên đến gn 1 tn, đa s do các đu mi ngoài Hà Ni và min Trung đt làm. “Mít đây sau thi gian vn chuyn ti nơi là trái đă chín đu, bán chy hơn” - bà Mai khng đnh.

saurieng.jpg Ảnh: Nhng trái su riêng đă được “tm” …

Kéo dài “tui th

Do biết chúng tôi được người quen gii thiu nên ông Thun, ch va trái cây trên đường Tô Kư (Q.12), không ngn ngi tiết l “mánh”. Mi ngày ông Thun mua 1 tn trái cây t ch đu mi Hóc Môn, sau đó tùy mt hàng mà có “công ngh” x lư riêng. Su riêng nhúng vào dung dch hóa cht màu vàng xut x t Trung Quc; riêng táo, cam cho vào b́nh nh 3 lít phun sương lên mt, trái s đp hơn và đ lâu ít nht mt tháng.

Ông Thun ly mt trái mít, nhanh tay dùng tuôcnơvit chc vào cung, sau đó bơm mt dung dch không màu vào ri gii thích: “Nếu mun nhanh chín th́ dùng liu mnh, khoét l bơm vào trong trái. Như trái mít này đúng 24 gi s chín đu”.

Ti khu vc ch Kim Biên (Q.5, TP.HCM), chúng tôi ghi nhn có hàng chc loi hóa cht không nhăn mác, ch yếu nhp t Trung Quc, dùng đ thúc chín trái. Trưa 21-7, cô nhân viên ca hàng Li Tín gii thiu: “ đây ch có nhiu loi bán cho nhiu mi ri nên c yên tâm. Loi đm đc cho trái mau chín giá 500.000 đng/lít”.

Nhiu loi hóa cht làm đp trái, gi trái lâu hư cũng được bày bán công khai. Theo các chuyên gia hóa cht, đây là các nhóm hóa cht có tác dng chng mc, chng nm (carbendazim, benomyl...) nên có kh năng gi được trái không hư trong thi gian dài.

 

Ông Phương, quê Bc Giang - mt lái buôn có hơn mười năm trong ngh đă gii ngh, nói: “ ch Kim Biên có đ loi hóa cht giúp trái mau chín, kéo dài thi gian bo qun. Tùy trái mà phun hay chích s giúp trái đp như ư mun”.

Không ít người dùng các loi hóa cht không tên v́ mc đích li nhun. Tưởng chúng tôi là dân trong ngh, ông Huynh, ch sp bán trái cây ng P.Linh Chiu, Q.Th Đc, tha nhn nhiu khi bán chm phi dùng hóa cht bo qun đ kéo dài tui th cho trái, như vy mi mong thu hi vn.

Ông Huynh phân trn: “Làm thế cũng chưa bng loi nho Trung Quc. Mười ln khui thùng hàng th́ có đến mười ln tôi phát hin bên trong có chai nh bc mùi khó chu. Loi trái này đ được gn tháng tri vn tươi nguyên”.

NGC KHI - KHƯƠNG VĂN

 

-------------------------

 

Người bán không dám ăn

 

Gn đây, nhiu bn đc Tui Tr gi đin thông tin lo ngi v t́nh trng trái cây có s dng hóa cht bo qun. Mi nht là trường hp trái dưa nng hơn 6kg do ch Nguyn Th Thanh Thúy (p 1, xă Đông Thnh, huyn Hóc Môn, TP.HCM) mua t trước Tết Nguyên đán 2011 c̣n tươi nguyên (Tui Tr ngày 1-7).

 

Tương t, ch Thanh Xuân (P.Tân Quư, Q.Tân Phú) cho hay: “Trái táo ông xă tôi mua ngoài ch v chưng hơn ba tháng tri vn c̣n tươi nguyên, nhưng khi b ra th́ bên trong đă thi mc. Không hiu trái này dùng cht ǵ mà gi lâu đến vy”.

 

Ông Chiến, mt ch sp trái cây P.Trung M Tây, Q.12, nghe thông tin trên ch cười x̣a, ly mt trái bơ bóng đp nht sp ra gii thiu: “Trái cây không dùng thuc th́ khách chê mu mă không bóng đp, rt khó bán. Ngay c bn tôi cũng không dám ăn v́ s hàng b các đu mi mua v đă có dùng thuc”.

 

-------------------------

 

Có nguy cơ gây ng đc

 

Ethrel có tên thương mi là Ethephon vi hot cht chính là 2-chloroethyl phosphonic acid. Ethrel được xếp vào nhóm các cht điu ḥa sinh trưởng thc vt. Cơ quan Qun lư thuc và thc phm Hoa Kỳ (FDA) cho phép s dng ethrel vi liu lượng thích hp đ thúc chín trái cây như cà chua, dâu, táo. Úc, New Zealand và Hà Lan cũng cho phép tương t nhm rút ngn thi gian chín và gim tn tht sau thu hoch.

 

Cc Bo v môi trường Hoa Kỳ (US-EPA) đă xác đnh ethrel đi vào cơ th qua thc phm ch an toàn nếu liu lượng mi ngày không vượt quá mc cho phép 0,05mg/kg cân nng cơ th.

 

Ti Vit Nam, các sn phm ethrel mi được B NN&PTNT cp phép s dng như mt loi chế phm kích thích m cao su và thúc chín qu bông. Mt s cơ quan nghiên cu đă ng dng ethrel đ kích thích chôm chôm ra hoa trái v. Riêng hóa cht ethrel nhp t Trung Quc chưa được chính thc cp phép. V́ thế “Nếu ai/đơn v nào s dng vào mc đích khác là vi phm và s b xtheo quy đnh ca pháp lut” (trích li ca cc trưởng Cc Bo v thc vt thuc B NN&PTNT).

 

Nếu bơm chích vào cung trái mít hay su riêng vi liu lượng vượt ngưỡng s gây đc v́ lượng ethrel hp thu vào người s dng (nng 60kg) có th > 3mg. Người ăn trái cây có s dng các hóa cht bo qun không cho phép hoc vượt quá ngưỡng cho phép đu có nguy cơ b ng đc, nng s b ng đc cp tính, nếu ăn thường xuyên mi ngày s b ng đc măn tính.

 

TS NGUYN ĐĂNG NGHĨA

(Trung tâm Nghiên cu đt - phân bón & môi trường phía Nam)